Ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Πάρου που παρουσιάζει ποικίλο ενδιαφέρον για όλους τους επισκέπτες ανεξάρτητα από την καταγωγή και το θρήσκευμα τους αποτελεί η Εκκλησία της Εκαντονταπυλιανής στην Παροικιά.
Απέχει ελάχιστα από το λιμάνι και έτσι είναι πολύ εύκολη η ξενάγηση στους χώρους της.
Παλαιοχριστιανική εκκλησία του 4ου αι μ.Χ. που ο θρύλος αποδίδει την ανέγερσή της στην Αγία Ελένη η οποία καθοδόν για τους Άγιους Τόπους σταματά στην Πάρο και κάνει το τάμα να χτίσει στην επιστροφή της στο νησί ένα ναό. Αργότερα κατά την εποχή του Ιουστινιανού ανακατασκευάστηκε και προστέθηκε ο επιβλητικός θόλος της. Κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων η ιστορία της συνυφάνθηκε με την ιστορία του τόπου και γνώρισε τις αντίστοιχες κατακτήσεις, λεηλασίες και καταστροφές που δέχτηκε και το νησί από Τούρκους και Ενετούς.
Σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για τη λατρεία της Παναγίας σε όλη τη χώρα και συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία. Η αρχιτεκτονική της ακολουθεί το ρυθμό της βασιλικής με τρούλο. Ο εορτασμός της Παναγίας στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνου κορυφώνεται με τις θρησκευτικές, λατρευτικές εκδηλώσεις και τη μεγάλη γιορτή προς τιμή της Μεγαλόχαρης.
Μετά την Εκατονταπυλιανή βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου με σημαντικά ευρήματα από το νησί. Στις συλλογές που εκτίθενται στο Μουσείο υπάρχουν κεραμικά από τον Πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό με τα χαρακτηριστικά ειδώλια που αποδεικνύουν τη σημαντική πολιτισμική ανάπτυξη της Πάρου κατά την περίοδο του χαλκού.
Γλυπτά και κεραμεικά από την Αρχαϊκή εποχή ,ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει το μαρμάρινο άγαλμα της Γοργούς και οι μαρμάρινες πλάκες από την ίδια περίοδο. Από την κλασική περίοδο σώζονται γλυπτά μαρμάρινα αγάλματα όπως αυτό της Νίκης και της Αρτέμιδος. Υπάρχουν επίσης κεραμικά και από την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή. Στο αίθριο του Μουσείο εκτίθενται γλυπτά, φηφιδωτά δάπεδα, σαρκοφάγοι και μέρη από κτίσματα και ευρήματα από εργαστήρια κεραμικής και μαρμαρογλυπτικής που λειτουργούσαν στο νησί σε όλη την αρχαιότητα λόγω του εξαίρετου παριανού μαρμάρου που χρησιμοποιούσαν οι τεχνίτες.
Λίγο μετά το λιμάνι της Παροικιάς συναντάμε το Αρχαίο Νεκροταφείο. Τα παλαιότερα ευρήματα που βρέθηκαν στο
νεκροταφείο τοποθετούνται στα γεωμετρικά χρόνια. Στο χώρο αυτό ανακαλύφθηκε και το αρχαικό άγαλμα της Γοργούς, το τέρας που απολίθωνε όποιον τη κοιτούσε. Αποτέλεσε το νεκροταφείο της Πάρου από τα γεωμετρικά έως και τα τέλη των ελληνιστικών χρόνων το 2ο μ.Χ. αι. παρέχει πολλές πληροφορίες για την κοινωνική οργάνωση της Πάρου κατά την αρχαιότητα καθώς και για ταφικές και θρησκευτικές τελετές. Η έκταση χωριζόταν σε κάθετους και οριζόντιους τοίχους που δέχονταν τις τεφροδόχους από μάρμαρο. Για τους πιο επιφανείς νεκρούς κοσμούσαν τους τάφους με επιτύμβιες στήλες και άλλες κατασκευές.
Η ολοκλήρωση των ανασκαφών συνοδεύτηκε από αναστηλώσεις καιν ανάλογα έργα που προστατεύουν το μνημείο και το καθιστούν σε επισκέψιμο χώρο για τους περιηγητές του νησιού.
Στην αγορά της Παροικιάς ένα σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί το Ενετικό κάστρο της πόλης. Πρόκειται για τα κατάλοιπα του Φραγκοκάστελου που ανεγέρθηκε από τους Βενετούς το 13ο αιώνα για να προστατευτεί η πόλη από τους πειρατές και τους εξωτερικούς εχθρούς. Αργότερα τα τείχη χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστούν παράπλευρα οικίες που θα ήταν προστατευμένα από επιδρομές. Τα υλικά του κάστρου αποτελούνται από αρχαιότερα ερείπια ναών που προϋπήρχαν στο σημείο.
Γύρω από το κάστρο σήμερα μπορούμε να απολαύσουμε την αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική του νησιού στα σπίτια και τα εκκλησάκια της περιοχής.
Ανάλογο οχυρωματικό δείγμα αποτελεί και το ενετικό κάστρο της Νάουσας που χτίστηκε το 15ο αι για να προστατεύσει την πόλη. Σήμερα δίνει μια διαφορετική αύρα στη Νάουσα που διατηρεί χάρη στην παρουσία του κάστρου τις μνήμες από την ενετική περίοδο. Κοντά στη Νάουσα υπάρχει και το μικρό χωριό Αμπελάς επίσης με βενετσιάνικο κάστρο,που προσφέρει αρχαία αξιοθέατα όπως ο οικισμός στο λόφο Κουκουναριών και το Πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο Πλαστήρα
Το υλικό που κυριάρχησε στην παριανή τέχνη και βοήθησε την οικονομίας της σε όλες τις εποχές ήταν το περίφημο παριανό μάρμαρο που κοσμεί όλα τα σημαντικά γλυπτά και κτίσματα σε όλα τα πολιτιστικά κέντρα της αρχαιότητας. Το μάρμαρο αυτό προέρχονταν από τα λατομείο που βρίσκονται κοντά στον οικισμό Μαράθι , μετά την Παροικιά στο δρόμο που οδηγεί στις Λεύκες. Στο σημείο αυτό είναι ορατές οι στοές και οι υπόγειοι δρόμοι που χρησιμοποιούνταν κατά την εξόρυξη του μαρμάρου, επιπλέον μπορεί κανείς να μπει στα λατομεία από δύο διαφορετικές εισόδους. Τα λατομεία ήταν ενεργά μέχρι και το 19ο αι.
Στις Λεύκες αξίζει να επισκεφτεί κανείς το Λαογραφικό Μουσείο Λευκών με αντικείμενα από την παράδοση του νησιού που αφορούν την καθημερινότητα των κατοίκων μερικές δεκαετίες παλαιότερα.
Ενδιαφέρον μουσείο αποτελεί και το Φολκλορικό μουσείο λαϊκής τέχνης – Σκορπιός στην Αλυκή. Το μουσείο απαρτίζεται από έργα του Μπενέτου Σκιαδά, που με τις ικανότητες του και την πηγαία επιδεξιότητά του δημιουργεί μινιατούρες από σημαντικά μνημεία του νησιού και διάφορα άλλα αντικείμενα που προσδιορίζουν την ιστορία και τη ζωή του τόπου.
